ΕΛΠΕ | Δυτική Θεσσαλονίκη
ΕΛΠΕ
Δυτική Θεσσαλονίκη – Φαινόμενο Δυσοσμίας
ΒΡΩΜΙΑ ΚΑΙ ΔΥΣΟΣΜΙΑ…
Εδώ και δεκαετίες στη Δυτική Θεσσαλονίκη –όπου βρίσκεται η βιομηχανική περιοχή της πόλης- πλανάται στον αέρα μια δυσάρεστη οσμή. Τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο της δυσοσμίας έχει γίνει ιδιαίτερα έντονο με αποτέλεσμα τον προβληματισμό όλο και περισσότερων κατοίκων, οι οποίοι μάλιστα αναφέρουν πως υποφέρουν συχνά από συμπτώματα όπως ενοχλήσεις στα μάτια και τσούξιμο στο λαιμό, πονοκεφάλους, τάσεις για εμετό, δυσφορία στο αναπνευστικό.
Όλα αυτά, όπως είναι φυσικό οδήγησαν τους κατοίκους της περιοχής σε διαμαρτυρίες. Τουλάχιστον από το 2015 κάτοικοι, σύλλογοι, φορείς, οργανώσεις της περιοχής με συνεχή αιτήματά τους ζητούν από τους υπευθύνους να αναλάβουν τις ευθύνες τους : πρέπει να βρεθούν οι ένοχοι και να δοθούν επιτέλους λύσεις στο μεγάλο αυτό πρόβλημα δημόσιας υγείας.
Το φθινόπωρο του 2016 παραγγέλθηκαν από την Εισαγγελία Θεσσαλονίκης δύο προκαταρκτικές έρευνες με σκοπό να αποκαλυφθεί το μέγα μυστήριο της δυσοσμίας – η πρώτη (28 Σεπτεμβρίου 2016) ανατέθηκε στους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος και η δεύτερη (Νοέμβριος 2016) στο Τμήμα Περιβάλλοντος της Ασφάλειας.
Τον Νοέμβριο του 2016 γίνονται και οι πρώτες συσκέψεις για το θέμα στο Υπουργείο Περιβάλλοντος με τους αρμόδιους υπουργούς να δεσμεύονται για ενέργειες που θα οδηγήσουν στον εντοπισμό της ρυπαίνουσας πηγής.
Υποσχέσεις δόθηκαν και από την Περιφέρεια για αναβάθμιση των σταθμών μέτρησης, των απαρχαιωμένων υποδομών και του εξοπλισμού προκειμένου να ανιχνευτούν ουσίες που εκτιμάται ότι προκαλούν την δυσοσμία όπως οι μερκαπτάνες (θειούχες χημικές ουσίες) και δεν ήταν δυνατό μέχρι σήμερα να ανιχνευτούν.
Η Περιφέρεια όντως προχώρησε σε υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης με το ΑΠΘ για την πραγματοποίηση προγράμματος «Προσδιορισμός μερκαπτανών στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης 2016-2017». Για τις ανάγκες του προγράμματος και επειδή δεν ήταν διαθέσιμα τα χρήματα για την αγορά του κατάλληλου εξοπλισμού, η Περιφέρεια δέχτηκε εργαστηριακή υποδομή αξίας περίπου 120 χιλ. ευρώ ως δωρεά από τα ΕΛΠΕ.
Τα τελικά αποτελέσματα της έρευνας ανακοινώθηκαν τον Αύγουστο του 2019. Όπως αναφέρει η τελική έκθεση : «από τις βιομηχανικές δραστηριότητες που βρίσκονται δυτικά - βορειοδυτικά του Κορδελιού και το αντικείμενό τους σχετίζεται με πιθανή εκπομπή θειούχων πτητικών οργανικών ενώσεων, οι υψηλότερες συγκεντρώσεις μερκαπτανών [σ.σ. που έχουν την πιο έντονη οσμή και γίνονται πιο άμεσα αντιληπτές στην όσφρηση] (μέχρι και εικοσαπλάσιες της διάμεσης συγκέντρωσης που μετρήθηκε μέσα στο Κορδελιό) παρατηρήθηκαν σε ορισμένες μονάδες των ΕΛ.ΠΕ».
Οι συγκεντρώσεις αυτές παρατηρήθηκαν συγκεκριμένα «στη μονάδα αφυδάτωσης της λάσπης και στη μονάδα επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων» των ΕΛΠΕ. Οι παραπάνω μονάδες, όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά «φαίνεται να αποτελούν εν δυνάμει πηγές δυσοσμίας για την αστική περιοχή του Κορδελιού όταν επικρατούν ευνοϊκές για τη μεταφορά της μετεωρολογικές συνθήκες». Υπογραμμίζεται, τέλος, ότι στις υπόλοιπες βιομηχανικές δραστηριότητες, οι συγκεντρώσεις μερκαπτανών ήταν χαμηλότερες ή το πολύ στα ίδια επίπεδα με τις αντίστοιχες τιμές μέσα στο Κορδελιό».
Όσο για το Δήμο Κορδελιού έχει καταθέσει έως τώρα δύο μηνυτήριες αναφορές. Στις 30-11-2016 κατέθεσε μήνυση κατά των ΕΛΠΕ για μόλυνση του περιβάλλοντος η οποία εκκρεμεί. Στις 18.01.2019 ο Δήμος Κορδελιού κατέθεσε ξανά μηνυτήρια αναφορά, αυτή τη φορά κατά παντός υπευθύνου, μιας και το πρόβλημα της δυσοσμίας εξακολουθεί και μάλιστα έγινε πλέον ανυπόφορο.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΤΙ ΣΑΠΙΟ
Οι κάτοικοι της περιοχής που δεν έχουν σταματήσει όλα αυτά τα χρόνια να ανησυχούν για την υγεία τους και να κινητοποιούνται, αντιλήφθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2017, ότι στην υπόθεση υπάρχει και κάτι πιο ‘βρώμικο’ από τη δυσοσμία.
Μέλη του ¨ΔΙΚΤΥΟ 50¨ σε μια συνηθισμένη,καθημερινή αναζήτηση στο διαδίκτυο των τιμών ρύπανσης από το ΤΙΤΑΝ, το ΣΜΑ και τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, έπεσαν εντελώς τυχαία σε μια ¨απόρρητη έκθεση¨, της οποίας το περιεχόμενο στην αρχή φαινόταν αδιανόητο κι ακολούθως αποκρουστικό και αναίσχυντο.
Τα ΕΛΠΕ είχαν αναθέσει στην One Team, εταιρεία διαχείρισης εταιρικών κρίσεων (!), να κάνει την έρευνα -“ολοκληρωμένο πρόγραμμα προσέγγισης της τοπικής κοινωνίας και ενημέρωσης της κοινής γνώμης”- η οποία, ουσιαστικά αποτελούσε ένα μνημειώδες φακέλωμα των κατοίκων και των δράσεών τους : πλήρης καταγραφή και αξιολόγηση των κινήσεών τους, φωτογραφίες πολιτών στο facebook και σχετικές αναρτήσεις, τοποθετήσεις στο δημοτικό συμβούλιο, καταγραφές τηλεφωνικών διαμαρτυριών στα ΕΛΠΕ, στοιχεία για τις περιβαλλοντικές οργανώσεις της περιοχής και για τις περιβαλλοντικές ομάδες του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, χαρτογράφηση κοινωνικών φορέων, με έμφαση σε Συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, αναφορές σε καταγγελίες πολιτών, αναλυτικά ως προς το περιεχόμενο, την ώρα και τα προσωπικά στοιχεία του καταγγέλλοντος. Μάλιστα, σε ξεχωριστή ενότητα περιλαμβάνονταν προτάσεις προς τα ΕΛΠΕ, ώστε να διασκεδάσει τις αντιδράσεις για τη ρύπανση και να χτίσει «κοινωνικό προφίλ».
Το “έγκλημα” των κατοίκων του Κορδελιού, των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου και του συνόλου των συλλόγων και φορέων που μπήκαν στο μάτι της ιδιωτικής εταιρείας ήταν ότι αναζητούν εδώ και χρόνια, -τα τελευταία δύο χρόνια εντονότερα-, τον υπαίτιο της δυσοσμίας στον Κορδελιό, πραγματοποιούν διαμαρτυρίες, ενημερωτικές εκδηλώσεις κ.τ.λ. με κάποιους εξ αυτών να υποδεικνύουν τα ΕΛΠΕ ως τον υπαίτιο ρυπαντή.
Στις 12 Σεπτεμβρίου η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικου Χαρακτήρα, μέσω του προέδρου της, ανακοίνωσε ότι αναλαμβάνει πρωτοβουλία για τη διεξαγωγή αυτεπάγγελτης έρευνας σχετικά με το θέμα της διαρροής της μελέτης από την εταιρία επικοινωνίας για λογαριασμό των ΕΛ.ΠΕ.
Κατά την εξέταση της υπόθεσης, δεν διαπιστώθηκε ούτε τεκμηριώθηκε νομιμοποιητική βάση για το “κατά παραγγελία φακέλωμα”. Για τον λόγο αυτό, κρίθηκε παράνομο και επιβλήθηκε κύρωση στον όμιλο ΕΛΠΕ, ως “υπεύθυνο επεξεργασίας”, και επιπλέον κύρωση για τη μη λήψη μέτρων ασφαλείας για την παράνομη διαρροή στο διαδίκτυο. Τα πρόστιμα- χάδι για τον Όμιλο ήταν ύψους μόλις 20.000 και 10.000 ευρώ, αντίστοιχα.
(ΑΝΤΙ)ΣΥΣΤΗΜΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Στην έρευνα της One Team για λογαριασμό των ΕΛΠΕ, ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το σημείο όπου παρουσιάζονται τα δυσμενή για τον Όμιλο πιθανά σενάρια (Κεφάλαιο 5, σελ.50). Μάλιστα, η Η One Team πρόσφερε και έτοιμες ανακοινώσεις – δηλώσεις για να χρησιμοποιηθούν από τα ΕΛΠΕ ανάλογα με το αν και κατά πόσο κλιμακώνονται οι αντιδράσεις των πολιτών.
Σ’ αυτό το κεφάλαιο της μελέτης, ως το χειρότερο μελλοντικό σενάριο για τα ΕΛΠΕ παρουσιάζεται το Σενάριο 3, όπου τα αποτελέσματα των μετρήσεων δεν είναι τα επιθυμητά και προκύπτει σοβαρό πρόβλημα στη δραστηριότητα των ΕΛΠΕ στην περιοχή καθώς οι κάτοικοι ξεσηκώνονται και με προεξέχουσα την ομάδα “Η αναπνοή είναι δικαίωμα” διοργανώνουν αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες στην περιοχή(Όπως ακριβώς συμβαίνει...).
“Αυτή η εξαιρετικά δυσμενής για τα ΕΛΠΕ εξέλιξη”, συνεχίζει η μελέτη,“συνδέεται με τον “πιθανό συστημικό κίνδυνο”, όταν δηλαδή “ στο κάδρο της κρίσης δεν θα υπάρχει μόνο η παρουσία του Ομίλου στη συγκεκριμένη περιοχή, αλλά θα έχουν γεννηθεί εντάσεις και ανησυχίες στις τοπικές κοινωνίες ανα την Ελλάδα, όπου δραστηριοποιείται ο Ομιλος.”
Όταν γράφονταν τα παραπάνω, το αντιεξορυκτικό κίνημα στην Ελλάδα βρισκόταν ακόμη στα σπάργανα. Άλλωστε δεν είχε γίνει ακόμη ευρέως γνωστό ότι τεράστιες θαλάσσιες και χερσαίες εκτάσεις περνούν με συνοπτικές διαδικασίες και με αδιαφάνεια στα χέρια των πετρελαϊκών εταιρειών, μεταξύ των οποίων και ο Όμιλος ΕΛΠΕ. Όμως στο διάστημα που μεσολάβησε, παρά τη σιωπή και τα πληρωμένα ψέματα των ΜΜΕ και των τοπικών αρχών, “οι τοπικές κοινωνίες ανά την Ελλάδα” έμαθαν για το πρόγραμμα εξόρυξης υδρογονανθράκων, και, αξιοποιώντας τη διεθνή εμπειρία στον τομέα αυτό, ενημερώθηκαν για τις πολύ σοβαρές συνέπειες των εξορύξεων. Έτσι, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, συστάθηκαν οι Πρωτοβουλίες Πολιτών ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων οι οποίες, αν και διατηρούν την ανεξαρτησία τους, δρουν συλλογικά και συνεργάζονται τόσο μεταξύ τους όσο και με την “προεξέχουσα” ομάδα που ανέδειξε το θέμα του μολυσμένου αέρα στη Δυτική Θεσσαλονίκη αλλά και τη βρωμιά που εκπέμπει ο Όμιλος ΕΛΠΕ στα μέρη που δραστηριοποιείται (ή σκοπεύει να δραστηριοποιηθεί).
Σ’ αυτό το σημείο, επειδή σίγουρα το επικοινωνιακό team του ομίλου ΕΛΠΕ διαβάζει με προσοχή τα κείμενά μας (όταν βέβαια δεν είναι απασχολημένος με χορηγίες σε οργανώσεις κι επιστημονικούς συλλόγους ή δωρεές σε ορφανοτροφεία και νοσοκομεία), θέλουμε επ’ ευκαιρίας να πούμε ότιχαιρόμαστε πολύ που επαληθεύσαμε το χειρότερο δυνατό σενάριο της μελέτης τους για τη διαχείριση κρίσεων!
Πράγματι έγινε έτσι ακριβώς! Να που εμείς, οι πολίτες, δηλαδή ¨οι τοπικές κοινωνίες ανά την Ελλάδα όπου δραστηριοποιείται ο Όμιλος“, εξελιχθήκαμε σε κίνδυνο και μάλιστα συστημικό!
Ως συστημικός κίνδυνος λοιπόν, εμείς, οι κάτοικοι των περιοχών που λεηλατούνται/απειλούνται με λεηλασία, στεκόμαστε με δύναμη απέναντι στο υπάρχον σύστημα της άγριας εκμετάλλευσης, που χρηματοδοτεί και χρηματοδοτείται από τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων και παίρνουμε θέση ενάντια στην παραχώρηση του τόπου μας στο πετρελαϊκό λόμπι, στους ίδιους γνωστούς-αγνώστους που εδώ και δεκαετίες λυμαίνονται τον κόσμο ποικιλοτρόπως (μόλυνση της γης και των υδάτων, ατμοσφαιρική ρύπανση, καταστροφή οικοσυστημάτων, αλλεπάλληλες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εμπλοκές σε οικονομικά σκάνδαλα, υποστήριξη/υποκίνηση δικτατορικών καθεστώτων ή πολεμικών συρράξεων…).