Ενα πετρελαϊκό μεγαπρότζεκτ στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών της Αφρικής
Το 2006, ανακαλύφθηκαν μεγάλα αποθέματα πετρελαίου στην καρδιά του Εθνικού Πάρκου της Ουγκάντα του Murchison Falls και η Total μαζί με άλλες πετρελαϊκές εταιρείες (τη βρετανική Tullow και την κινέζικη CNOOC Limited) ανέλαβαν την κατασκευή ενός κολοσσιαίου έργου.
Το σχέδιο προβλέπει εξορύξεις πετρελαίου από 400 περίπου φρέατα για την εξαγωγή 200.000 βαρελιών την ημέρα κι έναν τεράστιο αγωγό μήκους 1.445 χλμ για τη μεταφορά του πετρελαίου, ο οποίος επηρεάζει περιοχές τόσο στην Ουγκάντα όσο και στην Τανζανία. Συνολικά, σε αυτό πρότζεκτ έχουν επενδυθεί 10 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η περιοχή των Μεγάλων Λιμνών βρίσκεται στα σύνορα με τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Εκεί, η κινητοποίηση των πολιτών κατάφερε να υποχρεώσει την Total να εγκαταλείψει την εξορυκτική δραστηριότητα στο Εθνικό πάρκο Virunga. Έτσι, η πολυεθνική εταιρεία αποφάσισε να κάνει κάτι παρόμοιο όμως απ’ την άλλη πλευρά των συνόρων, στην Ουγκάντα.
Πριν καν τεθεί σε λειτουργία το έργο, ο αντίκτυπος στους ντόπιους πληθυσμούς είναι ήδη μεγάλος.
Χάρτης: YALE ENVIRONMENT 360 / Πηγή: TOTAL
Τι προβλέπει αυτό το megaproject;
- Το έργο "Tilenga", το οποίο διαχειρίζεται η Total και περιλαμβάνει: α)Την εκσκαφή 419 φρεάτων σε 34 πεδία εξόρυξης τα οποία, σε μεγάλο βαθμό, βρίσκονται μέσα στο φυσικό πάρκο Murchison Falls, για την παραγωγή 200.000 βαρελιών/ημέρα. β)Κατασκευή βιομηχανικής περιοχής με κεντρική μονάδα επεξεργασίας (CPF) στα περίχωρα του πάρκου (περιοχή Buliisa).
- Ένα διυλιστήριο και ένα αεροδρόμιο που την κατασκευή τους ανέλαβε η κυβέρνηση της Ουγκάντα. (Μόνο η κατασκευή του αεροδρομίου είχε σαν αποτέλεσμα να εκτοπιστούν από τη γη τους 7000 άνθρωποι από 13 χωριά)
- Τον αγωγό αργού πετρελαίου της Ανατολικής Αφρικής ή "EACOP", που εκτείνεται σε 1445 χλμ., την κατασκευή του οποίου έχουν αναλάβει μαζί η γαλλική πολυεθνική Total, η βρετανική Tullow, η κινεζική CNOOC και οι κυβερνήσεις της Τανζανίας και της Ουγκάντα. (Από το διυλιστήριο στη Holma της Ουγκάντα δίπλα στη λίμνη Άλμπερτ, ο αγωγός αυτός θα διασχίσει προστατευόμενες περιοχές με απειλούμενα είδη, 33χλμ ακτογραμμμής της λίμνης Βικτώρια, περίπου 230 ποτάμια και καλλιεργήσιμες εκτάσεις - εκτιμάται ότι μεταξύ 9.500 και 14.500 αγροκτήματα θα χαθούν μόνο στην Τανζανία- για να καταλήξει στο λιμάνι της Tanga στην Τανζανία, όπου θα περιμένουν για να φορτωθούν δεξαμενόπλοια μήκους έως 300 μέτρων, σε μια θαλάσσια περιοχή που προστατεύεται για τους κοραλλιογενείς της υφάλους, τα ντιγκόνγκ, τα δελφίνια, τις θαλάσσιες χελώνες.)
- Άλλες σχετικές υποδομές που κατασκευάστηκαν από την Total, τους εταίρους της και την κυβέρνηση, όπως: α)Ένα σύστημα άντλησης νερού για τη χρήση του νερού της λίμνης Άλμπερτ στην εξαγωγή του πετρελαίου. β)Ένα δίκτυο αγωγών 180 χιλιομέτρων, που περνούν ακόμα και κάτω από το Νείλο, για τη μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου ή νερού. γ)Εγκαταστάσεις διαχείρισης, αποθήκευσης και επεξεργασίας αποβλήτων πετρελαίου. δ)Νέοι δρόμοι για τη διευκόλυνση της δραστηριότητας της πετρελαϊκής βιομηχανίας.
Πριν καν αρχίσει η γεώτρηση, η TOTAL κατηγορείται ότι:
ΠΑΡΑΒΙΑΖΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΩΝ ΑΥΤΟΧΘΟΝΩΝ ΛΑΩΝ ΣΕ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ (Άρθρο 10, Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Αυτόχθονων Λαών)
Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι επηρεάζονται από τέτοιου τύπου κολοσσιαία έργα της πετρελαϊκής βιομηχανίας και από τις σχετικές υποδομές.
Στην Ουγκάντα, σύμφωνα με συγκεντρωμένες μαρτυρίες:
- Οι οικογένειες εκφοβίζονται και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη γη τους και να αλλάξουν εντελώς τρόπο ζωής.
- Ορισμένες τοπικές κοινότητες έχουν ήδη χάσει το δικαίωμα να καλλιεργήσουν τα εδάφη τους. Μάλιστα, από τότε που άρχισε η διαδικασία σφετερισμού της γης τους, ολόκληρες οικογένειες έμειναν χωρίς τα προς το ζην. Δεν έχουν τα μέσα για να αγοράσουν τρόφιμα και δεν μπορούν πλέον να καλύψουν τις διατροφικές τους ανάγκες από τη συγκομιδή της παραγωγής τους.
Μεταξύ εκείνων που έχουν ήδη εκδιωχθεί,κάποιοι ακόμα περιμένουν την αποζημίωση για να εγκατασταθούν κάπου αλλού, ενώ όσοι έχουν λάβει αποζημίωση καταγγέλλουν ότι το ποσό δεν αρκεί για να αγοράσουν γη ισοδύναμης αξίας.
- Τα παιδιά αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το σχολείο, καθώς οι γονείς τους αδυνατούν πλέον να πληρώσουν τα δίδακτρα.
ΘΕΤΕΙ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Αυτό το μεγάλο έργο σχεδιάζεται να γίνει μέσα στην καρδιά μιας προστατευόμενης περιοχής που φιλοξενεί εξαιρετικά οικοσυστήματα.
Είναι ένα καταφύγιο άγριας ζωής με ιδιαίτερα εύθραυστη βιοποικιλότητα και φιλοξενεί περισσότερα από 500 είδη ζώων, μερικά από τα οποία απειλούνται: λιοντάρια, ελέφαντες, ιπποπόταμοι, καμηλοπαρδάλεις καθώς και πολλά είδη πτηνών.
Επιπλέον, η λίμνη Άλμπερτ, μέρος του πολύπλοκου συστήματος του άνω Νείλου, βρίσκεται εκεί όπου η Total σχεδιάζει εξορύξεις πετρελαίου. Η μόλυνση του ποταμού Νείλου (που είναι ένας από τους δύο μεγαλύτερους ποταμούς στον κόσμο) θα μπορούσε να έχει δραματικές συνέπειες για την πανίδα και για τις τοπικές κοινότητες που εξαρτώνται από την αλιεία..
Και το κλίμα;
Η διατήρηση του ορίου της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5 ° είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση της ανθρωπότητας στον πλανήτη μας. Έργα της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων όπως το συγκεκριμένο αποτελούν άμεση απειλή για το περιβάλλον και ταυτόχρονα συμβάλλουν καθοριστικά στην αποσταθεροποίηση του κλίματος, οδηγώντας μας κατευθείαν στην καταστροφή. Πρέπει να σταματήσουμε τέτοια έργα εάν θέλουμε να αποτρέψουμε το κλιματικό χάος.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ Η ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ
Η Total είναι διάδοχος της Elf, της πρώην γαλλικής δημόσιας εταιρείας πετρελαίου. Η Elf πέρασε στα χέρια της Total , παρά το γεγονός ότι η τελευταία είχε εμπλακεί σε σκάνδαλα διαφθοράς και καταδικαστικές αποφάσεις.βάραιναν τα στελέχη της.
Σήμερα, κυριαρχεί η πεποίθηση ότι η επιρροή των γαλλικών εταιρειών στην Αφρική μειώνεται και ότι κερδίζουν έδαφος κεφάλαια από άλλες χώρες, κυρίως από την Κίνα. Ωστόσο, η επιχείρηση Αφρική μοιάζει να είναι κερδοφόρα για την Total, η οποία όχι μόνο κατέχει τα αποθέματα σε χώρες που ήταν πρώην γαλλικές αποικίες, αλλά έχει πλέον επεκταθεί, συμπεριλαμβάνοντας και απολυταρχικά κράτη, όπως η Ουγκάντα, η οποία ήταν αγγλική αποικία.
Και η επιβολή του νόμου;
Με τη συγχώνευση με την Elf, η Total όχι μόνο απέκτησε τα μερίδια της πρώτης αλλά απέκτησε κι ένα ισχυρό εργαλείο επιρροής. Η Total έχει τον τρόπο για να παρακάμπτει τους κανόνες κι όταν το χρειάζεται έχει πάντα τη βοήθεια δικτατόρων και πολιτικών ηγετών.
Μια σημαντική δικη
Το παραπάνω mega-πρότζεκτ στην Αφρική και η ευθύνη της Total είναι το αντικείμενο μιας πολύ σημαντικής δίκης που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Γαλλία.
Τον Οκτώβριο του 2019, δύο γαλλικοί οργανισμοί (Friends of the Earth France και Survie) και 4 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών της Ουγκάντα (AFIEGO, CRED, NAPE / Friends of the Earth Ουγκάντα και NAVODA) κατέθεσαν αγωγή εναντίον της Total ενώπιον του Nanterre Tribunal de Grande Instance.
Πρόκειται για την πρώτη υπόθεση που φτάνει στα δικαστήρια με βάση τον γαλλικό νόμο ‘Περί Επιτήρησης’, ο οποίος ψηφίστηκε το 2017 και αφορά στην επιτήρηση της εξουσίας που ασκούν οι πολυεθνικές εταιρείες.
*Με βάση αυτόν τον νόμο – ιστορικά πρώτος τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο - οι μητρικές εταιρείες των πολυεθνικών φέρουν την ευθύνη για τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους ανά τον κόσμο. Σε υποθέσεις παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή/και πρόκλησης περιβαλλοντικών καταστροφών, σύμφωνα με το γαλλικό δίκαιο,οι εταιρείες καθίστανται υπεύθυνες, όχι μόνο για ό,τι προκύπτει από τις δραστηριότητές που πραγματοποιούνται από ίδιες τις εταιρείες αλλά και από τις θυγατρικές τους και επίσης από τους υπεργολάβους ή τους προμηθευτές τους.
Στις 30 Ιανουαρίου 2020, το αστικό δικαστήριο του Nanterre κρίθηκε τελικά αναρμόδιο για την εκδίκαση της υποθεσης και ως εκ τούτου, δεν αποφάνθηκε. Τα μέλη των πληττόμενων κοινοτήτων που ταξίδεψαν ως τη Γαλλία για να καταθέσουν στο δικαστήριο, επέστρεψαν στην Ουγκάντα και από τότε αντιμετωπίζουν ακόμη περισσότερες απειλές και εκφοβισμούς.
Οι ενάγοντες, κρίνοντας ότι η πρωτόδικη απόφαση βασίστηκε σε εσφαλμένη ερμηνεία του νόμου, τον περασμένο Μάρτιο άσκησαν έφεση και πριν από λίγες ημέρες, την Τετάρτη 28 Οκτωβρίου 2020, ξεκίνησε στο Εφετείο των Βερσαλλιών,η ακροαματική διαδικασία της έφεσης στην αγωγή κατά του πετρελαϊκού γίγαντα Total.
Η σπουδαιότητα της συγκεκριμένης υπόθεσης φαίνεται κι από το γεγονός ότι το αρμόδιο δικαστήριο έχει μικτή σύνθεση, δηλαδή αποτελείται από επτά μέλη που έχουν επιλεγεί από διαφορετικά σώματα δικαστών (εμπορικού δικαίου, αστικού δικαίου κ.α.) και το οποίο θα συνεδριάσει υπό την προεδρία του πρώτου Προέδρου του Εφετείου των Βερσαλλιών.
Λόγω της επείγουσας κατάστασης, οι οργανώσεις ζητούν από το Εφετείο των Βερσαλλιών να εκδικάσει την υπόθεση και να υποχρεώσει την Total να συμμορφωθεί με τη γαλλική νομοθεσία βάζοντας τέλος στις παραβιάσεις των δικαιωμάτων των ντόπιων πληθυσμών. Οι δικαστές θα ανακοινώσουν την ημερομηνία της απόφασής τους στο τέλος της ακροαματικής διαδικασίας.
