Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος
Πριν από πενήντα χρόνια, στις 5 Ιουνίου 1972, ξεκινούσε στη Στοκχόλμη η Διάσκεψη για το Ανθρώπινο Περιβάλλον. Εκεί συντάχθηκε και υπογράφηκε η Διακήρυξη της Στοκχόλμης, το πρώτο βασικό θεμέλιο του διεθνούς περιβαλλοντικού δικαίου. Παράλληλα, τότε δημοσιεύθηκε η έκθεση του Ομίλου της Ρώμης για τα «όρια της ανάπτυξης», η οποία για πρώτη φορά ανησύχησε την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη για τις συνέπειες της οικονομικής ανάπτυξης στο περιβάλλον και έθετε σε αμφισβήτηση την ιεραρχία των αξιών της καταναλωτικής κοινωνίας.
Ίδια ημέρα αλλά 20 χρόνια μετά, το 1992, άρχιζε στη Βραζιλία η Συνδιάσκεψη του Ρίο, όπου μετά από δύο εβδομάδες εργασιών, τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ υπέγραψαν τελικά τη Διακήρυξη του Ρίο, που εισήγαγε την έννοια της αειφόρου ανάπτυξης, μέσω της απελευθέρωσης του εμπορίου και ειδικούς κανόνες που αφορούσαν στη διεθνοποίηση των περιβαλλοντικών θεμάτων, κυρίως των διασυνοριακών ρυπάνσεων.
Έκτοτε, ακολούθησαν άλλα διεθνή συνέδρια και διακρατικές συμφωνίες, με κυριότερες τη Σύμβαση Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή (1994), στα πλαίσια της οποίας δημιουργήθηκε το Συμβούλιο των Μελών (COP), το οποίο με τη σειρά του συνέταξε τη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος (UNFCCC, 1997) ή αλλιώς το Πρωτόκολλο του Κιότο. Το Πρωτόκολλο του Κιότο, έθετε ως στόχο τη μείωση των ρύπων που προκαλούν αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και απορρύθμιση του κλίματος, με τη δημιουργία της αγοράς εμπορίας ρύπων. Μάλιστα, όχι μόνο χώρες, αλλά και εταιρείες με έδρα σε αντίστοιχα κράτη μπορούν να συμμετέχουν στην αγοραπωλησία ρύπων, συνεχίζοντας δηλαδή να εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου όπως πριν, παίρνοντας όμως πίστωση από δραστηριότητες μείωσης σε άλλες χώρες. Στα χρόνια που ακολούθησαν έγιναν ισάριθμες συνεδριάσεις του Συμβουλίου των Μελών, και στο μεσοδιάστημα υπογράφτηκε φυσικά και η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα (2015).
Ενώ από τα τέλη της δεκαετίας του 60 ήταν ήδη ορατός ο κίνδυνος της καταστροφής του περιβάλλοντος, παρά τις διασκέψεις και τα συνέδρια, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίστηκαν και μέχρι σήμερα αυξάνονται, καθώς και τα δάση συνεχίζουν να καταστρέφονται. Προωθείται η ιδιωτική διαχείριση του πλανητικού οικοσυστήματος και η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων μέχρι εξαντλήσεως των αποθεμάτων και η προστασία του περιβάλλοντος έχει εξελιχθεί σ’ ακόμη ένα κερδοφόρο πεδίο ενασχόλησης των πολυεθνικών κολοσσών. Μόνο στην περίοδο 2015-2021 (μετά τη Συμφωνία του Παρισιού) οι μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου χρηματοδότησαν με 3,8 τρις δολάρια εταιρείες πετρελαίου, αερίου και άνθρακα. Τον τελευταίο καιρό, παρακολουθούμε μουδιασμένοι/ες όλο και περισσότερα κράτη να προχωρούν σε μεγάλες αγορές οπλικών συστημάτων, η πυρηνική ενέργεια να βαφτίζεται «φιλική προς το περιβάλλον» ενώ η ανάγκη απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα ξαφνικά έγινε προσπάθεια απεξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Αυτές τις μέρες, με αφορμή την επέτειο των 50 χρόνων από τη Διακήρυξη της Στοκχόλμης, διοργανώθηκε στη Σουηδία το Stockholm+50, η διεθνής συνάντηση που έφερε στο τραπέζι του διαλόγου χιλιάδες συνέδρους από όλο τον κόσμο, από διαφορετικά κοινωνικά και πολιτισμικά στρώματα, εκπροσώπους κρατών, οργανώσεων και κοινοτήτων. Οι εργασίες του συνεδρίου ολοκληρώθηκαν και το μήνυμα είναι σαφές:
Η ανθρώπινη ευημερία βρίσκεται σε κίνδυνο επειδή δεν τηρήσαμε τις δεσμεύσεις μας για το περιβάλλον. Συγκεκριμένα, στα πλαίσια της διεξαγωγής του Stockholm+50, ο Γ.Γ του ΟΗΕ, επισήμανε ότι δεν γίνεται να χαθεί άλλος χρόνος και κάλεσε τα κράτη να δράσουν από κοινού ενάντια στην τριπλή παγκόσμια κρίση που περιλαμβάνει την κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης και απώλεια βιοποικιλότητας, τη μόλυνση και τη διαχείριση απορριμμάτων.
Εν κατακλείδι, ο Εδουάρδο Γκαλεάνο είχε γράψει κάποτε: Αν η φύση ήταν τράπεζα, θα την είχαν σώσει.
